สีของสายไฟ มีความหมายอะไรบ้าง ช่างไฟต้องรู้ก่อนใช้

สำหรับผู้ใช้งานไฟฟ้าทั่วไป อาจไม่เคยสังเกตว่าสายไฟที่เราใช้กันอยู่ในทุกวันนี้มีหลากหลายสี และแต่ละสีก็มีความหมายและหน้าที่แตกต่างกันไป แต่สำหรับช่างไฟฟ้าแล้วสีของสายไฟ คือข้อมูลสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ เพื่อให้การติดตั้งระบบไฟฟ้าเป็นไปอย่างถูกต้อง ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพสูงสุด การรู้ความหมายของสายไฟแต่ละสี ไม่เพียงช่วยให้ทำงานง่ายขึ้น แต่ยังช่วยป้องกันอันตรายร้ายแรงที่อาจเกิดขึ้นจากการต่อสายไฟผิดพลาดด้วย

มาตรฐานสีสายไฟล่าสุด

ในปัจจุบันมาตรฐานสีสายไฟของประเทศไทยได้ปรับเปลี่ยนเป็น มอก.11-2553 แล้ว ซึ่งเป็นการปรับให้สอดคล้องกับมาตรฐาน IEC 60227 ที่ใช้กันทั่วโลก เพื่อให้ช่างไฟฟ้าและผู้ใช้งานมีมาตรฐานเดียวกันกับประเทศอื่น ๆ ในกลุ่ม AEC

สายไฟแต่ละสีในมาตรฐานปัจจุบันมีความหมายดังนี้

• สีน้ำตาล คือสายไฟที่มีกระแสไฟฟ้า (Line/Phase) ทำหน้าที่จ่ายไฟไปยังเต้าเสียบหรือสวิตช์ไฟฟ้า (เดิมคือสายสีดำ)
• สีดำ เป็นสายไฟที่มีกระแสไฟฟ้า (Line/Phase) เส้นที่สอง มักใช้สำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่ที่ต้องการไฟฟ้าหลายเฟส (เดิมคือสายสีแดง)
• สีเทา คือสายไฟที่มีกระแสไฟฟ้า (Line/Phase) อีกเส้น มักใช้กับอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เคลื่อนที่ได้ (เดิมคือสายสีน้ำเงินหรือสีเหลือง)
• สีฟ้า คือสายนิวทรัล (Neutral) เป็นสายสำคัญสำหรับความปลอดภัยของอุปกรณ์ไฟฟ้า ทำหน้าที่นำกระแสไฟฟ้าไหลกลับไปยังแหล่งจ่ายไฟ (เดิมคือสายสีขาวหรือสีเทา)
• สีเขียวแถบเหลือง คือสายดิน (Ground/Earth) ทำหน้าที่ป้องกันการเกิดไฟฟ้าช็อต ไฟฟ้ารั่ว และลดความเสี่ยงจากไฟฟ้าลัดวงจรหรือไฟไหม้

มาตรฐานสีสายไฟในระบบไฟฟ้าแต่ละเฟส

ระบบไฟฟ้าแบ่งเป็นสองประเภทหลัก คือระบบไฟฟ้า 1 เฟส และระบบไฟฟ้า 3 เฟส ซึ่งแต่ละระบบมีการใช้สีสายไฟที่แตกต่างกันเพื่อช่วยให้แยกแยะได้ง่ายและป้องกันการต่อผิด

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส

ระบบไฟฟ้า 1 เฟสเป็นระบบที่ใช้กันทั่วไปในบ้านพักอาศัยและสำนักงานขนาดเล็ก ใช้แรงดันไฟฟ้า 220 โวลต์ เหมาะสำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป เช่น หลอดไฟ พัดลม เครื่องใช้ไฟฟ้าในครัวเรือน

สีของสายไฟในระบบ 1 เฟสกำหนดไว้ดังนี้

• สายเฟส (L) ใช้สีน้ำตาล
• สายนิวทรัล (N) ใช้สีฟ้า
• สายดิน (G) ใช้สีเขียวแถบเหลือง

ระบบไฟฟ้า 3 เฟส

ระบบไฟฟ้า 3 เฟสใช้สำหรับโรงงาน อาคารสำนักงานขนาดใหญ่ และเครื่องจักรอุตสาหกรรมที่ต้องการกำลังไฟฟ้าสูง ใช้แรงดันไฟฟ้า 380 โวลต์ระหว่างเฟส และ 220 โวลต์ระหว่างเฟสกับนิวทรัล

มาตรฐานสีสายไฟในระบบ 3 เฟสกำหนดไว้ดังนี้

• สายเฟส (L1) ใช้สายสีน้ำตาล
• สายเฟส (L2) ใช้สายสีดำ
• สายเฟส (L3) ใช้สายสีน้ำตาล
• สายนิวทรัล (N) ใช้สายสีฟ้า
• สายดิน (G) ใช้สายสีเขียวแถบเหลือง

ความสำคัญของสีของสายไฟ

ความหมายของสายไฟแต่ละสีช่วยให้เกิดมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ ทำให้ช่างไฟฟ้าจากที่ต่าง ๆ สามารถทำงานร่วมกันได้อย่างราบรื่น การมีมาตรฐานเดียวกันยังช่วยลดข้อผิดพลาดในการเชื่อมต่อสายไฟ ซึ่งอาจส่งผลกระทบร้ายแรงต่อความปลอดภัยของผู้ใช้งาน โดยเฉพาะเมื่อต้องจัดการกับสายไฟฟ้าแรงสูง นอกจากนี้ การปฏิบัติตามมาตรฐานสีสายไฟยังช่วยให้การตรวจสอบและซ่อมแซมระบบไฟฟ้าทำได้ง่ายขึ้น ในกรณีที่ต้องให้ช่างคนอื่นเข้ามาดำเนินการต่อ

อันตรายที่อาจเกิดจากการต่อสายไฟผิดสี

การไม่เข้าใจความหมายของสายไฟแต่ละสี หรือการต่อสายไฟผิดสีเป็นเรื่องที่อันตรายอย่างยิ่งและอาจนำไปสู่ผลร้ายแรงได้หลายประการ

• ไฟฟ้าช็อตผู้ใช้งานหรือช่างติดตั้ง
• เครื่องใช้ไฟฟ้าเสียหายหรือพังถาวร
• เกิดไฟฟ้าลัดวงจร และมีโอกาสเกิดไฟไหม้
• ระบบไฟฟ้าทั้งหมดเสียหาย

นอกจากสีสายไฟ ควรอ่านสัญลักษณ์อะไรบนสายไฟอีก

บนสายไฟมักจะมีข้อมูลสำคัญระบุอยู่ เพื่อให้เลือกใช้งานได้เหมาะสม ควรตรวจสอบสิ่งเหล่านี้ก่อนใช้งานเสมอ

• ขนาดของสายไฟ เช่น 1.5, 2.5, 4.0 sq.mm
• แรงดันไฟฟ้าที่รับได้ เช่น 450/750V, 600/1000V 
• ประเภทของสายไฟ เช่น VAF, NYY, THW 
• มาตรฐานการผลิต เช่น มอก.11-2553 รับรองคุณภาพและมาตรฐานความปลอดภัย

การอ่านข้อมูลเหล่านี้ร่วมกับมาตรฐานสีสายไฟจะช่วยให้เลือกใช้สายไฟได้อย่างถูกต้องครบถ้วน และมั่นใจในความปลอดภัยของระบบไฟฟ้า

สรุปบทความ

สีของสายไฟเป็นมาตรฐานสำคัญที่ช่างไฟฟ้าและผู้ที่เกี่ยวข้องกับระบบไฟฟ้าต้องเข้าใจอย่างถ่องแท้ การปฏิบัติตามมาตรฐานสีสายไฟ มอก.11-2553 ไม่เพียงช่วยป้องกันอุบัติเหตุ แต่ยังทำให้การทำงานเป็นระบบและมีประสิทธิภาพมากขึ้น ความหมายของสายไฟแต่ละสีที่ได้กล่าวมาจะช่วยให้ทุกท่านสามารถเลือกใช้และติดตั้งสายไฟได้อย่างถูกต้องปลอดภัย

สำหรับผู้ที่ต้องการอุปกรณ์ไฟฟ้าคุณภาพสูงและมาตรฐาน TETA INTERTRADE จำหน่ายอุปกรณ์ไฟฟ้าคุณภาพสูงที่ได้มาตรฐาน ทั้งสายไฟ ลูกถ้วย สายไฟ THW และอุปกรณ์ไฟฟ้าอื่น ๆ พร้อมบริการให้คำแนะนำเชิงลึกเกี่ยวกับการติดตั้งระบบไฟฟ้าแรงสูง-แรงต่ำสำหรับอาคารทุกประเภทจากวิศวกรผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้ลูกค้าได้สินค้าคุณภาพ ตอบโจทย์การใช้งานอย่างแท้จริง สั่งซื้อและสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร 02-068-9690 หรือ 086-544-3647