มองขึ้นไปบนเสาไฟฟ้าหรือสายส่งไฟฟ้าตามท้องถนน เราจะเห็นนกมากมายหลายสายพันธุ์เกาะพักผ่อนบนสายไฟอย่างสบายใจ โดยไม่เกิดอันตรายใด ๆ ซึ่งทำให้เกิดคำถามที่น่าสนใจว่า ทำไมนกเกาะสายไฟแรงสูงถึงปลอดภัย ในขณะที่หากเป็นมนุษย์สัมผัสสายไฟเดียวกันนั้น อาจจบชีวิตลงได้
ปรากฏการณ์นี้มีคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจ ซึ่งเกี่ยวข้องกับหลักการไหลของกระแสไฟฟ้าและคุณสมบัติทางกายภาพของนก บทความนี้จะไขข้อสงสัยและอธิบายเหตุผลที่นกเกาะสายไฟไม่ดูด พร้อมข้อควรรู้เกี่ยวกับความปลอดภัยจากไฟฟ้าแรงสูง
เข้าใจหลักการไหลของกระแสไฟฟ้าแรงสูง
กระแสไฟฟ้า คือการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยจะไหลเมื่อมีความต่างศักย์ไฟฟ้าระหว่างสองจุด อิเล็กตรอนเหล่านี้จะเดินทางออกจากแหล่งกำเนิดไฟฟ้า ส่งผ่านสายส่งไฟฟ้าไปยังเครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ แล้วไหลกลับสู่แหล่งกำเนิดผ่านสายกลับหรือสายดิน ซึ่งเรียกกระบวนการนี้ว่า “วงจรปิด”
ทำไมนกเกาะสายไฟแรงสูงไม่ดูด
การที่นกสามารถเกาะสายไฟแรงสูงได้อย่างปลอดภัยนั้น มีเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ที่สำคัญ 3 ประการ
1. นกไม่ได้สัมผัสกับพื้น
เมื่อนกเกาะสายไฟแรงสูง ตัวนกจะอยู่บนสายไฟโดยที่ส่วนอื่นของร่างกายไม่ได้สัมผัสกับพื้นดินหรือวัตถุอื่นที่เชื่อมต่อกับดิน เมื่อไม่มีเส้นทางให้กระแสไฟฟ้าไหลลงสู่พื้นดิน ทำให้วงจรไฟฟ้าไม่สมบูรณ์ กระแสไฟฟ้าจึงไม่สามารถไหลผ่านตัวนกได้ ก็จะไม่เกิดการดูดไฟฟ้าขึ้น
2. ไม่มีความต่างศักย์ไฟฟ้า
กระแสไฟฟ้าจะไหลจากจุดที่มีแรงดันไฟฟ้าสูงไปยังจุดที่มีแรงดันไฟฟ้าต่ำเท่านั้น เมื่อเท้าทั้งสองข้างของนกเกาะอยู่บนสายไฟเส้นเดียวกัน จุดที่เท้าสัมผัสทั้งสองข้างนั้นมีศักย์ไฟฟ้าเท่ากัน หรือมีความต่างศักย์ไฟฟ้าเป็นศูนย์ ทำให้ไม่มีแรงผลักให้กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกายของนก กระแสไฟฟ้าจึงยังคงไหลผ่านสายไฟ ซึ่งเป็นเส้นทางที่มีความต้านทานต่ำกว่าตามปกติ
3. ตัวนกมีความต้านทานสูงกว่าสายไฟ
ร่างกายของนก โดยเฉพาะเท้าที่มีเกล็ดหนา มีความต้านทานไฟฟ้าสูงกว่าสายไฟทองแดงที่ทำจากโลหะมาก กระแสไฟฟ้าตามหลักการแล้วจะเลือกไหลผ่านเส้นทางที่มีความต้านทานต่ำที่สุดเสมอ ดังนั้นมันจึงไหลไปตามสายไฟแทนที่จะไหลผ่านตัวนก กระแสไฟฟ้าจึงยังคงไหลอยู่ภายในสายไฟ โดยไม่ก่อให้เกิดอันตรายใด ๆ กับนกที่เกาะอยู่เลย
กรณีแบบไหน ที่นกจะโดนไฟดูด
แม้ว่าส่วนใหญ่แล้วนกจะเกาะสายไฟแรงสูงได้อย่างปลอดภัย แต่ก็มีบางสถานการณ์ที่นกอาจพลาดท่าและโดนไฟฟ้าดูดได้เช่นกัน ได้แก่
- เกาะสายไฟสองเส้นที่อยู่ใกล้กัน โดยสายทั้งสองเส้นมีศักย์ไฟฟ้าแตกต่างกัน เช่น สายเฟสกับสายนิวทรัล หรือสายเฟสกับสายดิน กระแสไฟฟ้าจะไหลผ่านร่างกายของนกทันที เพราะนกได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวงจรที่สมบูรณ์
- เกาะสายไฟเส้นเดียว แต่ใช้ปีกหรือส่วนอื่นของร่างกายไปแตะกับเสาไฟ โครงเหล็ก สายดิน หรืออุปกรณ์นำไฟฟ้าอื่น ๆ ที่เชื่อมต่อลงดิน กระแสไฟฟ้าก็จะไหลผ่านตัวนกจากสายไฟ ลงสู่สิ่งเหล่านั้น และครบวงจรลงดิน ทำให้ถูกไฟฟ้าดูด
ทำไมมนุษย์ถึงโดนไฟฟ้าดูดง่ายกว่า
มนุษย์มักจะยืนอยู่บนพื้นดินหรือพื้นคอนกรีตซึ่งเชื่อมต่อกับกราวด์ ดังนั้นเมื่อสัมผัสสายไฟโดยตรง ร่างกายจะกลายเป็นเส้นทางที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านจากจุดที่มีแรงดันสูงลงสู่พื้นดินที่มีแรงดันต่ำกว่า นอกจากนี้ ความต้านทานในร่างกายมนุษย์ก็ไม่มากพอจะกันกระแสไฟฟ้าแรงสูงได้ ทำให้เกิดไฟดูดได้ทันที
ข้อควรระวังเกี่ยวกับสายไฟแรงสูง
- ไม่ควรปีนป่ายหรือเข้าใกล้สายไฟแรงสูงโดยไม่จำเป็น แม้จะไม่ได้สัมผัสโดยตรง
- หลีกเลี่ยงการบินว่าวหรือเล่นกิจกรรมใด ๆ ใกล้สายส่งไฟฟ้า
- อย่าโยนวัตถุใด ๆ ไปที่สายไฟฟ้า
- หากพบสายไฟฟ้าขาดหรือตกลงมา ให้หลีกห่างและแจ้งเจ้าหน้าที่ทันที
- ไม่ควรตัดแต่งกิ่งไม้ที่อยู่ใกล้สายไฟฟ้าด้วยตนเอง
- หลีกเลี่ยงการติดตั้งอุปกรณ์ใด ๆ ใกล้แนวสายไฟฟ้าแรงสูงโดยไม่มีผู้เชี่ยวชาญดูแล
สรุปบทความ
นกเกาะสายไฟแรงสูงไม่ดูด เพราะไม่มีความต่างศักย์และไม่สัมผัสพื้นดิน จึงไม่เกิดกระแสไฟฟ้าไหลผ่านตัวนก แตกต่างจากมนุษย์ที่เมื่อสัมผัสสายไฟในขณะที่ยืนบนพื้นดิน ร่างกายจะกลายเป็นเส้นทางให้กระแสไฟไหลลงสู่กราวด์นั่นเอง ความเข้าใจในหลักการเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญเพื่อความปลอดภัยของทุกคน
สำหรับผู้ที่ต้องการอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีคุณภาพ TETA INTERTRADE จำหน่ายอุปกรณ์ไฟฟ้าคุณภาพสูงที่ได้มาตรฐาน ทั้งสายไฟ ลูกถ้วย สายไฟ THW และอุปกรณ์ไฟฟ้าอื่น ๆ พร้อมบริการให้คำแนะนำเชิงลึกเกี่ยวกับการติดตั้งระบบไฟฟ้าแรงสูง-แรงต่ำสำหรับอาคารทุกประเภทจากวิศวกรผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้ลูกค้าได้สินค้าคุณภาพ ตอบโจทย์การใช้งานอย่างแท้จริง สั่งซื้อและสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร 02-068-9690 หรือ 086-544-3647
